Τετάρτη 2 Μαρτίου 2016

Μετά σεισμόν... προφήτες ... και οι πρωταγωνιστές

Οι ανοιχτές αντιπαραθέσεις, οι κρυφοί ανταγωνισμοί και «τα λόγια τα μεγάλα» ελλήνων σεισμολόγων

Μετά σεισμόν... προφήτες

Οι «προβλέψεις» και οι οι προσωπικές διαμάχες των επιστημόνων τα τελευταία είκοσι χρόνια

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  15/01/2006 00:00
από τον Νέδος, Βασίλης και την Τράτσα Μάχη
Προφήτες, επιστήμονες ή ένας συνδυασμός των δύο; Τελικά τι είναι οι σεισμολόγοι; Και γιατί έπειτα από κάθε μεγάλο σεισμό διαγκωνίζονται για το ποιος τον είχε προβλέψει πρώτος; H πάλη των προγνώσεων συνεχίζεται αμείωτη τα τελευταία 20 χρόνια πάνω από τα... ρήγματα του Ελληνικού Τόξου. Ωστόσο, παρά τον διαγκωνισμό περί της ορθής προβλέψεως, κανένας δεν μπορεί να δώσει ασφαλή πρόγνωση για το πού και πότε ακριβώς θα χτυπήσει ο Εγκέλαδος. H σεισμολογία από τη φύση της είναι επικίνδυνη επιστήμη. Κυρίως για τους ίδιους τους επιστήμονες. Εχει αποκαθηλώσει πολλούς και έχει καταρρακώσει το επιστημονικό κύρος αρκετών σεισμολόγων. Ιδού λοιπόν οι προφητείες της τελευταίας 20ετίας και οι πρωταγωνιστές.

- 13 Σεπτεμβρίου 1986, σεισμός 6,2 ρίχτερ στην Καλαμάτα.
Τις αμέσως επόμενες ημέρες μετά τον καταστρεπτικό σεισμό που ισοπέδωσε την Καλαμάτα και κόστισε τη ζωή σε 20 ανθρώπους ο αρχηγός της ομάδας BAN κ. Π.Βαρώτσος άφησε να διαρρεύσει ότι είχε προβλέψει την καταστρεπτική δόνηση. Στις 16 Σεπτεμβρίου ο τότε υπουργός Δημοσίων Εργων κ. Ευ. Κουλουμπής διαψεύδει ότι το BAN είχε προβλέψει τον σεισμό λέγοντας χαρακτηριστικά: «Για τον συγκεκριμένο σεισμό στον Μεσσηνιακό Κόλπο δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη. Πρέπει να γνωρίζει ο κόσμος ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη σεισμών. Το BAN είναι μια επιστημονική προσπάθεια την οποία βοηθάμε με όλους τους τρόπους, πλην όμως είναι ακόμη στα σπάργανα». Σε κάθε περίπτωση, η πρόβλεψη την οποία επικαλούνταν ο κ. Βαρώτσος αφορούσε την Αργολίδα και όχι την πληγείσα από τον σεισμό Μεσσηνία. Εκείνη ήταν και η πρώτη τρανταχτή αποτυχία του BAN, το οποίο μετρούσε τότε περίπου πέντε χρόνια ζωής - ιδρύθηκε μετά τον σεισμό του 1981 που είχε ταρακουνήσει την πρωτεύουσα και ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα.

- 13 Μαΐου 1995, σεισμός 6,6 ρίχτερ στα Γρεβενά.
- 15 Ιουνίου 1995, σεισμός 6,1 ρίχτερ στον Πατραϊκό Κόλπο.
Ο μήνας μεταξύ των δύο σεισμικών δονήσεων και ο μήνας μετά από αυτές ήταν αρκετοί για να βαθύνουν ακόμη περισσότερο τα ρήγματα που χωρίζουν σε ομάδες και παραομάδες τους έλληνες σεισμολόγους. Και αυτό διότι τότε μπήκε στο «παιχνίδι» και ο εισαγγελέας λόγω των 26 πολιτών που σκοτώθηκαν στο Αίγιο. Ο κ. Βαρώτσος και ο ερευνητής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου κ. Γερ. Παπαδόπουλος κατηγόρησαν τότε τον πρόεδρο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) κ. Δ. Παπανικολάου ότι είχε αγνοήσει τις προειδοποιήσεις τους για τους δύο σεισμούς. Συγκεκριμένα ο αντεισαγγελέας Πρωτοδικών κ. Γ. Γεράκης διενήργησε κατεπείγουσα σχετική εξέταση διότι ο κ. Παπανικολάου «αγνόησε σκόπιμα επιστημονική προειδοποίηση της ομάδας του καθηγητή Βαρώτσου». Ο ίδιος ο κ. Βαρώτσος πάντως είχε κάνει «γενική πρόβλεψη», χωρίς δηλαδή να προσδιορίζει ακριβή χρόνο και τόπο. Ακριβή πρόβλεψη ισχυριζόταν ότι είχε κάνει και είχε αποστείλει σε όλους τους αρμόδιους φορείς και ο κ. Παπαδόπουλος. Με την ευκαιρία ο κ. Παπαδόπουλος είχε τότε επιτεθεί εναντίον του προέδρου του ΟΑΣΠ υποστηρίζοντας ότι «η επιστημονική πρόβλεψη αγνοήθηκε από τον κ. Παπανικολάου λόγω προσωπικής αντιπάθειας».

- 6 και 8 Οκτωβρίου 1998, σεισμοί 5,7 και 5,2 ρίχτερ αντιστοίχως στο Νοτιοδυτικό Ιόνιο.
Παρά το γεγονός ότι οι δύο σεισμοί ήταν αισθητά μικρότεροι από εκείνον της 18ης Νοεμβρίου 1997 (6,6 ρίχτερ), οι δονήσεις που προκάλεσαν στις τάξεις των σεισμολόγων ήταν πολλαπλάσιας έντασης. Για ακόμη μία φορά ο κ. Βαρώτσος διερρήγνυε τα ιμάτιά του ότι είχε προβλέψει τους σεισμούς του Ιονίου και είχε προειδοποιήσει τον ΟΑΣΠ και το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ. Ο κ. Βαρώτσος είχε υποστηρίξει ότι στις 21 Σεπτεμβρίου ο σταθμός του BAN της πόλης των Ιωαννίνων είχε καταγράψει έντονα προσεισμικά σήματα. Πρόεδρος του ΟΑΣΠ ήταν και τότε ο κ. Παπανικολάου, εναντίον του οποίου επιτέθηκε, εκτός από τον κ. Βαρώτσο, και ο καθηγητής Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών κ.Γερ. Τσελέντης, στενός συνεργάτης και φίλος του ιδρυτή του BAN. Ο κ. Παπανικολάου είχε αρνηθεί ότι υπήρξε οποιουδήποτε είδους προειδοποίηση για τη σεισμική έξαρση στο Ιόνιο Πέλαγος. Ο κ. Τσελέντης είχε πει τότε στον κ. Παπανικολάου ότι «ακόμη και ένας πρωτοετής φοιτητής θα μπορούσε να κατανοήσει τον εστιακό χώρο του προβλεπόμενου σεισμού». Εκείνη την εποχή άρχισε να κάνει την εμφάνισή της και η λεγόμενη ομάδα της Θεσσαλονίκης, η οποία δοθείσης της ευκαιρίας έκανε και αυτή την πρόβλεψή της για το Ιόνιο. Οι Θεσσαλονικείς όμως (δηλαδή, η ομάδα του ομότιμου καθηγητή Σεισμολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. B. Παπαζάχου) δεν βγήκαν στο προσκήνιο παρά μόνο μετά τον επόμενο καταστρεπτικό σεισμό της Αθήνας. Ως τότε ο αρχηγός της ομάδας είχε προσπαθήσει - ανεπιτυχώς - να μεταπηδήσει στον πολιτικό στίβο. Στις δημοτικές εκλογές του 1998 είχε θέσει υποψηφιότητα για δήμαρχος στον Δήμο Μενελαΐδος, όπου βρίσκεται και η γενέτειρά του, το Σμόκοβο, χωρίς όμως επιτυχία.

-7 Σεπτεμβρίου 1999, σεισμός 5,9 ρίχτερ στην Πάρνηθα και «μετασεισμοί».
H ημερομηνία αυτή σφράγισε το οριστικό τέλος της ομάδας BAN. Κανένας δεν περίμενε να «δώσει» σεισμό το συγκεκριμένο ρήγμα. Δεν είναι τυχαίο ότι τις πρώτες ημέρες μετά τον σεισμό, που στοίχισε τη ζωή σε 143 πολίτες της Αθήνας και άφησε άστεγους περισσότερους από 100.000, ξεκίνησε ένας ανοιχτός πόλεμος μεταξύ του BAN, των σεισμολόγων και του κρατικού μηχανισμού. Οπως και κάθε άλλη φορά, λίγες ημέρες μετά τον καταστρεπτικό σεισμό, ο κ. Βαρώτσος άφηνε να διαρρεύσουν πληροφορίες για νέο επικείμενο σεισμό. Συνεργάτης του διαβεβαίωνε τα μέσα ενημέρωσης ότι ο σταθμός της Λαμίας έδωσε σήμα το οποίο επιβεβαιώνει την πρόγνωση νέου επικείμενου σεισμού. Επειτα από κάθε τέτοια φημολογία ακολουθούσε πανικός και τα κτίρια της Αθήνας άδειαζαν. Ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου κ. Γ. Σταυρακάκης χαρακτήριζε τις προβλέψεις του κ. Βαρώτσου «επιστημονική διαστροφή», ενώ ο κ. Παπαζάχος και άλλοι σεισμολόγοι κατηγορούσαν ότι το BAN έστελνε τα τηλεγραφήματά του «πάντα μετά την εκδήλωση κάποιου σεισμού». H «αποκαθήλωση» του BAN ήρθε από τα επισημότερα χείλη, μέσα στην αίθουσα της Βουλής, όπου ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. K. Λαλιώτης έλεγε ότι«πουθενά στον κόσμο δεν μπορεί κάποιος να προβλέψει τον χρόνο, τον τόπο και το μέγεθος ενός σεισμού. Αυτή είναι η αλήθεια και πρέπει να καλέσουμε τους πολίτες να κρίνουν όλους αυτούς που κινδυνολογούν και σκορπούν τον πανικό».

- 26 Ιουλίου 2001, σεισμός 5,7 ρίχτερ (ή 6,2 ή 6,3) στη Σκύρο.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τον σεισμό του 1999 ο κ. Παπαζάχος και η ομάδα της Θεσσαλονίκης ηγεμονεύουν στον χώρο της πρόβλεψης σεισμών με... επιδότηση ΟΑΣΠ. Αμέσως μετά τον σεισμό της Σκύρου ο κ. Παπαζάχος δήλωσε ότι η επιστημονική ομάδα του είχε προβλέψει τον σεισμό προ 18μήνου αλλά δεν ενημέρωσε το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ διότι εκτιμούσε ότι η δόνηση δεν θα ήταν καταστρεπτική. Μάλιστα διαφώνησε με τη μέτρηση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών που έδινε μέγεθος 5,7 και ισχυρίστηκε ότι ο σεισμός ήταν 6,2 ρίχτερ. Το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Κολοράντο ανακοίνωσε ότι ο σεισμός ήταν 6,3 και μετά επικράτησε το... χάος καθώς ουδείς μπορούσε να γνωρίζει ποιο είναι το πραγματικό μέγεθος του σεισμού. Τον σεισμό της Σκύρου ισχυρίζεται ότι είχε προβλέψει και ο κ. Γερ. Χουλιάρας του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου.

- 14 Αυγούστου 2003, σεισμός 6,4 ρίχτερ στη Λευκάδα.
H δόνηση προκάλεσε μόνο περιορισμένες στο νότιο τμήμα του νησιού υλικές καταστροφές. Λίγες ημέρες μετά τον σεισμό ο κ. Παπαζάχος δήλωσε ότι η ομάδα του τον είχε προβλέψει. Ανέφερε μάλιστα ότι το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ θα έπρεπε να το γνωρίζει καθώς η επιστημονική πρόβλεψή του είχε δημοσιευθεί σε τέσσερα ξένα επιστημονικά περιοδικά! 
Ο διαγκωνισμός για τη «δόξα» των Κυθήρων

- 8 Ιανουαρίου 2006, σεισμός 6,9 ρίχτερ στα Κύθηρα.
Δονήσεις πολλών ρίχτερ προκάλεσε η αντιπαράθεση του καθηγητή κ. B. Παπαζάχου με τους υπευθύνους του ΟΑΣΠ και με τον αρμόδιο υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Θεμ.Ξανθόπουλο. Ο κ. Παπαζάχος από τις πρώτες ώρες μετά τον σεισμό δήλωνε στα τηλεοπτικά παράθυρα ότι είχε προβλέψει τον σεισμό των Κυθήρων και ότι είχε ενημερώσει από το 2002 τους εκπροσώπους της πολιτείας. Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο υφυπουργός, ο ΟΑΣΠ είχε συνεδριάσει και αποφασίσει ότι «η πρόγνωση αυτή ουσιαστικά είναι κάπως γενική και αόριστη και δεν πρέπει να λάβουμε ειδικά μέτρα για την προστασία της συγκεκριμένης περιοχής». Επίσης σχολιάζοντας την πρόγνωση του κ. Παπαζάχου είπε:«Ενας κύκλος 100 χιλιομέτρων σε κάποιο επίκεντρο περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της Ελλάδας, μια χρονική εκτίμηση συν πλην δύο-τρία χρόνια περιλαμβάνει μια εξαετία.Αλίμονο αν λαμβάνονταν ειδικά μέτρα σε έναν τέτοιον κύκλο για μια εξαετία».
Μερίδιο στη δόξα διεκδικεί και ο διευθυντής του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του TEI Κρήτης κ. Φ. Βαλλιανάτος καθώς, όπως υποστηρίζει, είχε ανακοινώσει επικείμενο σεισμό στην περιοχή το 2004 σε επιστημονικό συνέδριο στη Θεσσαλονίκη.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου